Opracowała: Dorota Kołacz – nauczyciel chemii i biologii w Zespole Szkół Zawodowych Nr 11 Energetyk w Sosnowcu I. Charakterystyka programu:
Powyższy program koła chemicznego przeznaczony jest do realizacji z uczniami klas pierwszych oraz tych, którzy dobrowolnie chcą pogłębiać wiedzę i rozwijać swoje zainteresowania w zakresie chemii na tego typu zajęciach pozalekcyjnych. Wszyscy chętni uczniowie wdrażani są do twórczego myślenia, samodzielnego planowania i przeprowadzania eksperymentów chemicznych oraz do zachowania przy tym bezpieczeństwa i porządku. Ponadto uczniowie samodzielnie starają się czynić obserwacje i wyciągać z nich trafne wnioski. Część zajęć realizowana jest w pracowni komputerowej, w której uczeń korzystając z interaktywnych zadań, rozwija równocześnie umiejętność korzystania z technologii informacyjnej podczas uczenia się i rozwiązywania problemów. Przedstawiony program zajęć dodatkowych, prowadzonych w formie koła chemicznego jest przeznaczony do realizacji podczas 19 spotkań ( 1 godzina lekcyjna, co drugi tydzień). II. Założenia programu: Podstawowym założeniem programu jest rozwijanie zainteresowania uczniów przedmiotem poprzez angażowanie ich do samodzielnego przeprowadzania i analizowania doświadczeń chemicznych oraz rozwiązywania problemów teoretycznych z zakresu wybranych zagadnień z dziedziny chemii i nauk przyrodniczych.
- Cele programu:
Cel główny: Wzbudzenie i rozwijanie zainteresowań uczniów chemią i ekologią Cele szczegółowe:
Rozwijanie zdolności ogólnych.
Poprawne posługiwanie się językiem chemii.
Wdrażanie do bezpiecznej pracy laboratoryjnej.
Rozwijanie umiejętności samodzielnego planowania i przeprowadzania doświadczeń.
Rozwijanie umiejętności obserwacji i wyciągania wniosków z doświadczeń.
Doskonalenie umiejętności korzystania z modeli, tablic, wykresów.
Dokonywanie obliczeń chemicznych w oparciu o zdobytą wiedzę i doświadczenie.
Rozumienie związku chemii z innymi naukami.
Rozpoznawanie i ocenianie zagrożeń występujących w środowisku.
Zainteresowanie literaturą popularnonaukową.
Umiejętność rozwiązywania zadań interaktywnych – wykorzystanie komputera.
IV. Formy pracy:
- Praca zespołowa
- Praca indywidualna
- Ćwiczenia laboratoryjne
- Praca z programami i testami komputerowymi
- Praca z literaturą fachową
V. Metody pracy:
- Laboratoryjna
- Problemowa
- Dyskusyjna
- Aktywizacja werbalna
VI. Treści realizowane na zajęciach „Kółka chemicznego” w roku szkolnym 2003/2004
Zagadnienia
|
Liczba godzin
|
Procedury osiągania celów |
Uwagi |
1. Zebranie organizacyjne
|
1 |
Przedstawienie planu pracy kółka. Omówienie przepisów bezpiecznego eksperymentowania.
|
|
2. Technika rozdzielania mieszanin.
|
2 |
Ćwiczenia: Rozdzielanie dwóch nie mieszających się cieczy. Odczynniki: woda, olej jadalny, Sprzęt: zlewka, rozdzielacz
Ćwiczenia: Rozdzielanie różnokolorowych składników barwnego tłuszczu. Odczynniki: spirytus salicylowy, kreda, Sprzęt: słoik z przykrywką, bibuła filtracyjna, kolorowe pisaki, spodek,
Ćwiczenia: Wytrącanie osadu i rozdzielanie ciała stałego i cieczy. Odczynniki: roztwór soli ołowiu ( II ), roztwór jodku potasu,
Ćwiczenia: Rozdzielanie dwóch ciał stałych. Odczynniki: azotan ( V ) potasu, piasek, Sprzęt: zlewka, lejek szklany, sączek z bibuły,
|
Wykorzystanie multimedialnego programu komputerowego do nauki chemii „ Dygestorium- proste operacje laboratoryjne ”
Roztwory soli ołowiu są trujące. |
3. Ćwiczenia rachunkowe. |
3 |
Rozwiązywanie zadań dotyczących: - rozpuszczalności - stężenia procentowego - stężenia molowego - przeliczanie stężeń - umiejętność korzystania z tabeli rozpuszczalności - sporządzanie wykresów rozpuszczalności wybranych substancji w danej temperaturze.
|
rozwiązywane będą m. in. zadania interaktywne na płycie CD |
4. Podstawowe składniki żywności.
|
3 |
Ćwiczenia: Wykrywanie białka – reakcja biuretowa. Odczynniki: roztwór sody, roztwór siarczanu ( VI ) miedzi ( II ), mleko, fasola, kawałek surowego mięsa, Sprzęt; zlewki, palnik, Ćwiczenia: Wykrywanie białka-reakcja ksantoproteinowa. Odczynniki: biały ser, mleko, stężony kwas azotowy ( V ), rozcieńczony roztwór wodorotlenku sodu, Sprzęt: probówki, palnik, Ćwiczenia: Wykrywanie cukrów prostych: glukozy i fruktozy w miodzie i soku z jabłek, Odczynniki: roztwór wodorotlenku sodu i siarczanu ( VI ) miedzi ( II ), miód, sok z jabłek, Sprzęt: probówki, palnik, Ćwiczenia: Wykrywanie skrobi w liściu. Odczynniki: jodyna, denaturat, liście bzu, Sprzęt: zlewka, folia aluminiowa, Ćwiczenia: Wykrywanie enzymów w mleku. Odczynniki: mleko, roztwór błękitu metylenowego, aldehyd mrówkowy, olej parafinowy, Sprzęt: probówki, Ćwiczenia: Zastosowanie kwasu cytrynowego ( E330 ) jako przeciwutleniacza, Odczynniki: kwas cytrynowy, Sprzęt i pomoce: zlewka, gruszka lub jabłko |
Denaturat jest palny i trujący. |
5. Ćwiczenia rachunkowe. |
2 |
Rozwiązywanie zadań dotyczących m.in. prawa Avogadra, objętości molowych gazów i obliczeń stechiometrycznych.
|
|
6. Składniki powietrza.
|
2
|
Ćwiczenia: Otrzymywanie tlenu i badanie jego właściwości. Odczynniki: roztwór perhydrolu, rozcieńczony kwas siarkowy ( VI ) roztwór manganianu ( VII ) potasu, Sprzęt: erlenmajerka, korek z wkraplaczem i rurką odprowadzającą, probówka, krystalizator, łuczywko,
Ćwiczenia: Wykrywanie dwutlenku węgla w powietrzu. Odczynniki: woda wapienna, Sprzęt: rurka szklana, probówka, krystalizator
Ćwiczenia: Wykrywanie pary wodnej. Odczynniki: chlorek kobaltu ( II ), Sprzęt: zlewka, bibuła, suszarka do włosów |
|
7. Kwaśne deszcze. |
2 |
Ćwiczenia: Wykrywanie Cl a) reakcja z AgNO na ciemnym tle, b) reakcja z KMnO w środowisku kwaśnym,
Ćwiczenia: Wykrywanie jonów SO Reakcja z BaCl na ciemnym tle
Ćwiczenia: Gra w role,
|
|
8. Woda w naszym otoczeniu.
|
2 |
Ćwiczenia: Wykrywanie fenolu w wodzie. Odczynniki: roztwór chlorku żelaza ( III ), woda z rzeki, Sprzęt: probówka,
Ćwiczenia: Substancje obniżające napięcie powierzchniowe, Odczynniki: woda, szampon, płyn do prania, Sprzęt: krystalizator, szklanki, igła,
Ćwiczenia: Badanie wpływu ścieków na życie rozwielitek ( dafni ) Odczynniki: roztwór chlorku sodu, azotanu ( V ) ołowiu ( II ) i kwasu azotowego ( V ), mydło, szampon do włosów, Sprzęt i pomoce: zlewki, hodowla glonów i rozwielitek,
|
|
9. Gleba. |
2 |
Ćwiczenia: Badanie odczynu gleby za pomocą papierka wskaźnikowego. Odczynniki: próbka gleby, papierek wskaźnikowy, Sprzęt: probówka, bagietka, korek,.
Ćwiczenia: Badanie wpływu wapniowania gleby na jej odczyn. Odczynniki: próbka gleby kwaśnej, kreda Sprzęt: parownica, łyżeczka,
Ćwiczenia: Porównywanie właściwości sorpcyjnych gleby lessowej i piasku. Odczynniki: woda zabarwiona atramentem, Sprzęt: trzy probówki |
|
VII. Ewaluacja
Wypełnianie przez uczestników kwiatka ewaluacyjnego po każdych zajęciach. Lekcja chemii przygotowana i przeprowadzona przez uczestników zajęć.
VIII. Literatura:
1. B. Kałuża, F. Kamińska – „Chemia ogólna i nieorganiczna” 2. B. Kałuża, F. Kamińska – „Chemia organiczna” 3. K. M. Pazdro, W. Danikiewicz – „Chemia ogólna”- część I 4. S. Sękowski – „Ciekawe doświadczenia” 5. A. Bogdańska Zarembina – „Chemia dla szkół średnich” 6. M. Litwin, Sz. Styka-Wlazło – „Chemia ogólna i nieorganiczna” 7. Krystyna Łopata – „Chemia a środowisko zbiór ciekawych doświadczeń” 8. N. W. Skinder – „Chemia a ochrona środowiska” 9. Interaktywne zestawy maturalne z chemii – wydawca „Agora S. A.” 10. Stephen Tilling, Andy Nisbet, Keith Chell ( WSiP ) - „Kwaśne deszcze – zbadaj to sam”
|